Tu schronisz się pod parasolem z płaczącego buka. Propozycja na spacer

Dziś zapraszamy na spacer w góry. A właściwie na Górę Redena. To drugie pod względem wysokości wzniesienie w Chorzowie. Znajduje się na nim urokliwy park.

Miasto Chorzów położone jest m.in. na kilku Wzgórzach Chorzowskich, których najwyższe wzniesienie znajdujące się w Lesie Załęskim ma ponad 341 m n.p.m wysokości. Drugim, pod względem wielkości, wzniesieniem jest Góra Redena (321 m n.p.m.). Na jej spłaszczonym wierzchołku w 1874 r. w granicach dzisiejszych ulic: Lwowskiej, Kościuszki, Parkowej oraz Katowickiej utworzony został park, zwany do 1935 r. Parkiem Redena.

Obecnie Park na Górze Redena zajmuje powierzchnię 6,72 ha. W chwili utworzenia jego powierzchnia wynosiła tylko 1 ha. Powiększono ją pod koniec XIX i na początku XX wieku o 11,5 ha przylegającego wówczas do parku obszaru leśnego. Na jego terenie znajdowały się wówczas dwa stawy, fontanna i mały zwierzyniec. Pierwszą dużą inwestycją w obrębie parku było wybudowanie zakładu ogrodniczego ze szklarnią, a następnie w 1913 r. – hotelu z restauracją.

W okresie międzywojennym na części parku wybudowano nieistniejący już kompleks sportowy z dwoma stadionami, basenami, kortami tenisowymi, a także strzelnicą sportową i zapleczem. Również w tym okresie w obrębie parku zrealizowano inwestycje mieszkaniowe w postaci zabudowy domów jednorodzinnych. Po II wojnie światowej hotel przejęty został przez Kopalnię „Prezydent” i utworzono w nim Zakładowy Dom Kultury. W latach od 1998 do 2007 funkcjonował tam jeden z największych w Polsce klubów muzycznych. Obecnie budynek przekształcono w nowoczesny biurowiec. Było tu również zlokalizowane ujęcie wody dla miasta, które w latach 50. XX wieku zakryto wielokomorowym zbiornikiem wodnym o pojemności ok. 50 tys. m3, zasilanym z ujęć wody w Dziećkowicach i Kozłowej Górze.

Park ma charakter parku leśnego ogólnodostępnego, gdzie zachował się stuletni drzewostan rosnący pomiędzy wytyczonymi alejkami parkowymi z ławkami, składający się w większości z dziew liściastych m.in. z klonów pospolitych, lip szerokolistnych, buków pospolitych, jesionów wyniosłych i dębów szypułkowych. Zobaczymy tu również graby pospolite, robinie białe, kasztanowce zwyczajne, wierzby płaczące, glediczje trójcierniowe czy topole. Natomiast z drzew iglastych napotkamy na sosnę czarną. Wśród drzewostanu nasadzone są różne krzewy tj. jaśminowiec wonny, trzmielina zwyczajna, czeremcha pospolita, leszczyna pospolita, czy śnieguliczka biała.

Warto zwrócić szczególną uwagę na jedyny rosnący w parku płaczący buk pospolity, którego przepiękna korona zachwyca układem konarów tworzących naturalny parasol. Park upodobały sobie również zwierzęta. Spotkamy tu m.in. zające, jeże, wiewiórki a także ptaki: wróble, sikorki, gawrony, sroki, czy szpaki. W dolnej części od strony centrum handlowego na niewielkiej polanie zlokalizowany jest plac zabaw dla dzieci w postaci drewnianego tzw. małpiego gaju z piaskownicą.

Przed przyłączeniem Królewskiej Huty (Chorzowa) do Polski, park nazywany był Wilhelm Park (Park Wilhelma). Natomiast w okresie międzywojennym nazywano go Parkiem Kościuszki. Od 1935 r. Park nazywany parkiem na Górze Wyzwolenia. Obecnie powrócono do używania dawnej nazwy – Parku na Górze Redena, którą przywrócona została uchwałą Rady Miasta Chorzów z 28.06.2012 r. nr XXIII/394/12.

Jeszcze w okresie międzywojennym od strony ul. Parkowej wybudowano schron dowodzenia bojowego, który jest jedynym tego typu obiektem w Polsce. Obiekt z 1938 r. był miejscem dowodzenia – sztabem dowódczym Obszaru Warownego „Śląsk” linii Chorzów – Łagiewniki, czyli linii umocnień ułożonych wzdłuż ówczesnej granicy polsko – niemieckiej. Dwukondygnacyjny schron wyposażony był jedynie w jeden ręczny karabin maszynowy. Obiekt był specjalnie maskowany wśród parkowej zieleni, posiadał zasilanie elektryczne i instalację wentylacyjną wszystkich pomieszczeń. Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. zlokalizowano w nim sztab dowodzenia. Po kampanii wrześniowej dobudowano do niego charakterystyczne betonowe wejście i korytarz.

W 2009 r. dzięki Stowarzyszeniu „Pro Fortalicum” i wsparciu władz miasta obiekt dostosowano dla zwiedzających. Od grudnia 2012 r. w schronie mieści się Izba Muzealna, w której można zobaczyć zrekonstruowane wyposażenie schronu. Ponadto w obrębie wzgórza również w okresie międzywojennym Miasto Chorzów wzięło udział w akcji ratowania zabytków drewnianej architektury województwa śląskiego kupując w 1935 r. z Knurowa zabytkowy XVI – wieczny kościółek drewniany pw. św. Wawrzyńca, który po ponownym złożeniu w Chorzowie poświęcony został w 1938 r. przez ks. bpa Stanisława Adamskiego, ordynariusza diecezji katowickiej.

Natomiast naprzeciwko kościółka przy ul. Lwowskiej wzniesiono szkołę pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego oddaną do użytku w 1963 r. jako dwupiętrowy budynek z 19 salami lekcyjnymi i dużą salą gimnastyczną. Pierwotnie patronem szkoły podstawowej nr 29 był Janek Krasickiego, a od 11 V 2000 r. – prof. Ignacy Mościcki. Warto jeszcze od strony ul. Parkowej zobaczyć Dom dawnego Związku Strzeleckiego (tzw. Schützenhaus) wzniesiony na początku XX wieku. W jego pobliżu znajdowała się strzelnica, a przy domu działał lokal gastronomiczny, z przystosowanym do tego celu ogrodem, istniejącym do dnia dzisiejszego.

Na zakończenie naszej opowieści o Parku na Górze Redena warto wspomnieć o pierwszym w mieście pomniku, jaki stanął na tym wzgórzu już w 1852 r. Poświęcony był hrabiemu Fryderykowi Wilhelmowi von Redenowi (1752-1815), twórcy chorzowskiego przemysłu. Uroczystość odsłonięcia miała nastąpić w 50. rocznicę uruchomienia Huty „Królewska” oraz w 100. rocznicę urodzin Redena, jednakże termin ten przesunięto o rok, ze względu na panującą epidemię cholery. Ostatecznie pomnik odsłonięto 29.08.1853 r. z udziałem króla Prus Fryderyka Wilhelma IV (1795 – 1861). Pomnik został zniszczony 18 VII 1939 r. W dniu 7.07.1940 r. odsłonięto jego pierwszą replikę, która również została zniszczona po zakończeniu działań wojennych 1945 r. Obecnie na Placu Hutników tuż przy Rynku stoi odsłonięta 6.09.2002 r. druga replika pomnika wykonana przez artystę Augustyna Dyrdę z Tychów. Autorem pierwowzoru był urodzony w Królewskiej Hucie artysta rzeźbiarz Teodor Erdmann Kalide (1801-1863).

Tekst i zdjęcia: Adam Lapski

Jeszcze więcej wiadomości z Chorzowa