Proponuję zatem fotograficzną wiosenną wycieczkę po niewątpliwie jednym z najbardziej ciekawych przyrodniczo miejsc naszego miasta, a mianowicie po Zespole Przyrodniczo-Krajobrazowym „Żabie Doły”.

Wiosenny rozkwit tego miejsca ukazuje nam niebagatelną siłę przyrody, która z terenów zdegradowanych, poprzemysłowych i maksymalnie wykorzystanych przez industrialną działalność człowieka potrafiła uczynić z tego miejsce przyjazne ich życiu. Jest to teren cenny przede wszystkim ornitologicznie, bowiem spotkać tu można ok. 129 gatunków ptaków, w tym aż 76 gatunków lęgowych.

Są to m.in.: perkoz dwuczuby i rdzawoszyi, zausznik, cyraneczka, rożeniec, kuropatwa, czajka, śmieszka, skowronek, pliszka żółta, rokitniczka, kos, słowik rdzawy, pustułka, kukułka, zięba, szczygieł, trznadel, czy muchołówka szara. Obszar ten upodobały sobie również ptaki przelotne, które rzadko występują na terenie Śląska: nur czarnoszyi, perkoz rogaty, uhla, płatkonóg szydłodzioby, mewa żółtonoga, podróżniczek oraz wąsatka. Nazwa zespołu „Żabich Dołów” odnosi się do występujących na tym terenie płazów: traszki zwyczajna i grzebieniasta, ropucha szara i zielona, żaba wodna i jeziorowa, rzekotka drzewna i kumak nizinny.

Przedstawicieli gadów reprezentuje jeden gatunek – jaszczurka zwinka, a wśród bezkręgowców – rak stawowy. Ssaki występujące na tym terenie to: jeż wschodni, kret, ryjówka aksamitna, nietoperz, zając szarak, chomik europejski, piżmak, nornik, mysz domowa, leśna i polna, szczur wędrowny, nornica ruda, lis pospolity, kuna domowa, tchórz zwyczajny, czy łasica łaska. Procesowi osiedlania się tak różnorodnej gatunkowo grupy zwierząt sprzyja bogata szata roślinna. Łącznie zarejestrowano aż 92 gatunki roślin, z czego kilka to rośliny chronione – np. rokitnik zwyczajny, czy centuria pospolita.

Teren „Żabich Dołów” dzięki staraniom Urzędu Miasta w Bytomiu jest również miejscem edukacji przyrodniczej poprzez wytyczoną ścieżkę dydaktyczną z licznymi planszami, stanowiskami obserwacyjnymi tzw. czatowniami do obserwacji ptaków, a także pomostami edukacyjnymi. Wykonano również kilka sztucznych małych wysepek do gniazdowania ptaków wodnych, które upodobały sobie zwłaszcza śmieszki.

Sam zespół przyrodniczo-krajobrazowy „Żabie Doły” utworzony został na mocy Rozporządzenia Wojewody Katowickiego z dnia 6 II 1997 r., nr 23/97, na terenie poprzemysłowych hałd, zapadlisk, stawów, podmokłych łąk i nieużytków powstałych w wyniku eksploatacji górniczej, prowadzonej na tym terenie do połowy XX wieku. Aktualna powierzchnia kompleksu obejmuje 217,66 ha. Z tego 44,57 ha położonych jest na terenie Bytomia, a 173,09 ha na terenie Chorzowa (wg. Rozporządzenia nr 49/02 Wojewody Śląskiego z 28 X 2002 r. w sprawie uznania za zespół przyrodniczo-krajobrazowy nieużytków, stawów oraz gruntów rolnych w gminie Bytom i Chorzów).

Zachęcam zatem do podziwiania piękna przyrody i spacerów po Zespole. Polecam również spacer do leżącego nieopodal, równie malowniczego ośrodka rekreacyjnego „Dolina Górnika” utworzonego w latach 50. ubiegłego wieku.

Tekst i zdjęcia: Adam Lapski